De Dermacentor Reticulatus is een teek die valt onder de tekenfamilie Dermacentor. Deze tekensoort voedt zich voornamelijk op dieren. Honden, katten, paarden, schapen en runderen zijn veelgenoemde slachtoffers van de Dermacentor Reticulatus. Maar ook mensen zijn soms een gastheer van deze teek.
Er is een duidelijk verschil tussen de Dermacentor teken en de ‘normale’ Ixodes Ricinus teken die veel in Nederland voorkomen. Beide tekensoorten hebben een scutum, een hard schildje op het bovenlijf. Bij de mannetjes bedekt dit schildje het gehele achterlijf, bij vrouwtjes alleen het gedeelte bij de kop. Dit schildje is bij de Dermacentor donker en licht gevlekt, terwijl dit bij de Ixodes maar één kleur heeft.
De Dermacentor Reticulatus is in Nederland voor het eerst aangetroffen in 2005. Deze teek komt voornamelijk in Europa voor en schuilt in open gebieden met een hoge luchtvochtigheid en zachte winters. De tekensoort is vrij zeldzaam in Nederland.
Vooral honden zijn vaak slachtoffer van deze teek, want de Dermacentor Reticulatus staat bekend als de overbrenger van Babesia Canis, de verwekker van Babesiose. Verder onderzoek heeft echter aangetoond dat deze teek ook de boosdoener kan zijn van de ziektes Anaplasma phagocytophilum, Babesia caballi, Rickettsia raoultii en Theileria equi.
De teeksoort Rhipicephalus Sanguineus wordt ook wel hondenteek genoemd en komt vrij frequent voor in Zuid-Europese landen rond de Middellandse Zee. Vooral in Spanje, Frankrijk en Italië worden er regelmatig mensen gebeten door dit bruine diertje, die de ziekte Fièvre Boutonneuse kan verspreiden.
Een hondenteek heeft diverse levensstadia. Het uiterlijk verandert per stadia van de hondenteek en daarom zijn er verschillende omschrijvingen van een hondenteek. Hieronder beschrijven wij de verschillende fases van het uiterlijk van een hondenteek.
Fase 1: Larve
Wanneer de hondenteek net uit het ei komt, noemen we het een larve. De teek heeft in dit stadium 6 poten en heeft een blauwe gloed.
Fase 2: Nymfe
Wanneer de larve één bloedmaaltijd heeft genuttigd, maakt het een ontwikkeling door tot een nymfe. Een nymfe heeft 8 poten en heeft in een normale toestand een bruine kleur. Deze kleur verandert naar grijs als de nymfe zich heeft volgezogen met bloed.
Fase 3: Volwassen
Wanneer de nymfe wederom één bloedmaaltijd heeft genuttigd, wordt het een volwassen hondenteek. De teek blijft 8 poten houden en bruine kleur, maar is groter geworden ten opzichte van de vorige fase.
Een hondenteek dient de bloedmaaltijden wel binnen 200 dagen te nuttigen. Deze teken kunnen namelijk niet langer dan dit termijn zonder voeding.
Deze teeksoort leeft in landen met een warm klimaat in ieder continent en dus ook in Europa, waar de Rhipicephalus Sanguineus zich vooral in landen rond de Middellandse zee voortbeweegt.
De hondenteek houdt van warme en vochtige plekjes en heeft een voorkeur voor het verblijf op knaagdieren, antilopen, vee of huisdieren. Deze teeksoort wordt daarom ook wel de hondenteek genoemd. Hoewel dieren vaak het slachtoffer zijn van deze teek, kunnen ook mensen er door gebeten worden. Deze teeksoort kan namelijk ook in de natuur of in huizen overleven. Wij beschikken daarom over anti teken en vlooien hondenkussens in ons assortiment. Dit kussen is geïmpregneerd met stoffen die schadelijk zijn voor insecten, zodat deze ziektekiemen kunnen worden verweerd.
De Rhipicephalus Sanguineus brengt de ziekte Fièvre Boutonneuse over. Het eerste zichtbare symptoom van deze ziekte is een zweertje met een zwart korstje en een rode verkleuring van de huid na een tekenbeet. Dit kan gespaard gaan met opgezwollen lymfeklieren. Hoofdpijn, spierpijn en gewrichtspijn kunnen optreden en ook een verlaging van de bloeddruk kan het gevolg zijn van de besmetting. Soms ontstaan er ook neurologische afwijkingen en een verstoring van de nierfunctie. Ongeveer vijf tot zeven dagen na de beet van de hondenteek ontstaan er koude rillingen en koorts, die enkele dagen tot twee weken aanhouden. Ook ontstaan er na vijf dagen rode plekjes over het hele lichaam. Er bestaat geen vaccinatie tegen deze ziekte. Meestal wordt er een antibioticakuur voorgeschreven om Fièvre Boutonneuse te behandelen. Bij het verwijderen van de hondenteek is het belangrijk dat de teek volledig (met poten) wordt verwijderd. Kijk daarom aan de hand van de kleur in welk stadium de teek zich bevindt. Redeneer vervolgens vanuit dat oogpunt hoeveel poten er mogelijk in de huid kunnen zitten.
De teeksoort Dermacentor is vooral veel te vinden op honden en wordt door het verspreiden van een dodelijk virus een hondenkiller genoemd, maar de teek is zeker niet ongevaarlijk voor mensen. De teek kan de TIBOLA-ziekte overbrengen en is inmiddels ook al in Nederland gesignaleerd.
De Dermacentor is in Noord-Amerika een groot probleem in de Rocky Mountains, maar de teek komt ook in Europa en andere delen van de wereld voor. Vooral in de Zuid-Europese landen is de Dermacentor een bedreiging en de teek begint ook langzaam in Nederland een gevaar te vormen.
De Dermacentor teek kan dodelijk zijn voor dieren, maar vormt ook voor mensen een gevaar. Sommige teken zijn namelijk besmet met de Ricketsia slovaca bacterie, de boosdoener van de TIBOLA-ziekte. De ziekte is meestal te herkennen aan een pukkeltje dat gaat zweren en na enkele dagen geel vocht afscheidt, waardoor korsten worden gevormd. Dit kan gepaard gaan met vergrote lymfeklieren en een kale plek op de huid. De klachten kunnen 1 tot 55 dagen (gemiddeld 9) na de beet ontstaan en maanden aanhouden. Een antibioticakuur is nodig om de ziekte te behandelen.
Er zijn vele Hyalomma tekensoorten bekend, maar alleen de Hyalomma Marginatum en de Hyalomma Aegyptium komen voor in Europa. Ze vormen vooral in Zuid-Europese landen een bedreiging vanwege de associatie met het Krim-Congo virus.
De Hyalomma teek komt oorspronkelijk uit Afrika en leeft ook in Azië, maar wordt de laatste jaren steeds vaker gesignaleerd in Europa. De teek lijkt het continent binnen te zijn gedrongen via Spanje en Turkije en vormt een steeds groter probleem.
Sommige soorten infecteren niet alleen mensen, vee en knaagdieren, maar ook (trek)vogels. De infecties die door deze teken worden gedragen kunnen daardoor gemakkelijk verspreid worden over de rest van de wereld.
De Hyalomma is vooral actief in de maanden juni tot en met oktober en slaan het vaakst toe in juli en augustus. Indien er een zachte winter is geweest, komen er in het voor- en najaar meer teken voor dan oorspronkelijk. Ook het aantal teken in de zomer is de aanzienlijk hoger. Bij een temperatuur tussen de 22 en 27 graden zijn ze het meest gevaarlijk en vallen de meeste slachtoffers.
De Hyalomma teek wordt gezien als een van de overbrengers van het Krim-Congo virus, waar dertig tot vijftig procent van de besmette mensen aan overlijdt. Het eerste symptoom van de Krim-Congo-griep is griep met bloedneuzen. Na een paar dagen begint de lever op te zwellen en treden onderhuidse bloedingen op. Ook is het goed mogelijk dat belangrijke organen ophouden te werken. Er bestaat geen behandeling voor deze levensbedreigende ziekte, dus het vermijden van een infectie in van essentieel belang.
De Ixodus Ricinus wordt ook wel de Schapenteek genoemd en is de enige tekensoort die voorkomt in Nederland. De teek staat in Nederland bekend om het verspreiden van de ziekte van Lyme, maar in het buitenland verspreidt deze teek ook andere ziektes.
De schapenteek is bekend op het noordelijk halfrond en wordt veel gevonden in Noord- en Oost-Europa. Daarnaast komt de Ixodes Ricinus ook voor in Rusland en in de noordelijk gelegen landen van Azië. Ook in Canada en het noorden van de Verenigde Staten is deze teeksoort geen onbekende.
De Ixodus Ricinus bevindt zich vooral op plaatsen waar de luchtvochtigheid groot is, bijvoorbeeld op plekken met lage begroeiing. De teek verstopt zich op allerlei ‘groene’ plekken, zoals struiken, hoge grassen en bomen. En niet alleen in natuurparken, maar bijvoorbeeld ook in stadsparken, grasdijken, weilanden en tuinen. Teken zijn vooral actief van maart tot en met november, maar ze duiken soms ook op tijdens zachte winters. Bij een zomerperiode met veel droogte, zijn ze minder aanwezig.
De teek bijt zich vaak vast aan het lichaam van mensen en gaat het liefst op warme vochtige plekjes zitten. Denk hierbij aan liezen, knieholtes, oksels, de plek achter de oren en de schaamstreek. Omdat kinderen kleiner zijn, komt bij hen vaak voor dat een teek zich bij de haargrens of achter de oren verstopt.
De teek ontwikkelt zich van larve tot nimf. Daarna wordt het een volwassen teek en kunnen mannetjes en vrouwtjes worden onderscheiden. De nimfen zijn waarschijnlijk het belangrijkste voor het overbrengen van ziektes op mensen, aangezien deze al eens bloed hebben gezogen en dus gif met zich mee kunnen brengen. De nimf is slechts een millimeter groot en wordt daardoor snel over het hoofd gezien. De vrouwtjes zijn vaak het grootst en vallen daardoor iets beter op. De mannetjes zuigen geen bloed en hebben dus geen rol bij het overbrengen van ziektes.
De meest bekende ziekte die de Ixodes Ricinus overbrengt is de ziekte van Lyme, dat voortkomt uit de Borrelia bacterie. De ziekte wordt gekenmerkt door een rode cirkelvormige plek op de plaats van de tekenbeet, waarna er koorts en griepachtige verschijnselen ontstaan. In een later stadium kan de bacterie ook de gewrichten, het zenuwstelsel en het hart aantasten. De ziekte is in zeldzame gevallen dodelijk, dus een behandeling met antibiotica is nodig.
De Ixodes Ricinus verspreidt in Nederland eigenlijk alleen de Lymeziekte, maar in het buitenland staat de teek ook bekend als de overbrenger van Tekenencefelitis (FSME). Ixodes Ricinus brengt deze ziekte gelijk na de tekenbeet over. Een week na de beet kan koorts en griep optreden. Een op de drie besmette mensen krijgt ook te maken met hersenvliesontsteking. Dit gaat vaak gepaard met hoofdpijn, duizeligheid en stijfheid van de nek, schouders en rug. Ook deze ziekte kan dodelijk zijn. Het is mogelijk om je in te laten enten tegen Tekenencefelitis.
Een iets minder bekende ziekte die Ixodes Ricinus over kan brengen is Human Granulocytic Ehrlichiosis (HGE). De verschijnselen hierbij bestaan uit koorts, hoofdpijn en spierpijn. Ook leverfunctiestoornissen zijn mogelijke klachten. Meestal ontstaan de klachten binnen een week na de beet. Ze kunnen verholpen worden met een antibioticum.
Een Anaplasmose is een voorbeeld van een bacteriële infectie die via teken op dieren en mensen kan worden overgebracht. De boosdoener is de bacterie Anaplasma phagocytophilum. Deze bacterie infecteert witte bloedcellen en kan de lever, de nieren en het centrale zenuwstelsel aantasten. Er zijn ook andere Anaplasma-bacteriën, maar die veroorzaken alleen ziekten bij dieren. Voorkom Anaplasmose als gevolg van een tekenbeet door bij een boswandeling teekwerende kleding te dragen. Hierna leest u meer over onder andere de diagnose en behandeling van Anaplasmose.
Anaplasma-bacteriën zijn micro-organismen die alleen in de lichaamscellen van dieren of mensen kunnen leven en zich daar ook voortplanten. Deze groep bacteriën lijkt op die van de groepen Rickettsia en Ehrlichia. Ook die bacteriën kunnen door teken worden overgebracht op dieren en mensen.
De Anaplasma phagocytophilum is de enige Anaplasma-bacterie die niet alleen dieren, maar ook mensen ziek kan maken. Deze bacterie veroorzaakt de ziekte Humane Granulocytaire Anaplasmose (HGA); deze ziekte is niet overdraagbaar van mens op mens.
De bacterie Anaplasma phagocytophilum komt bij één tot twee procent van de Nederlandse teken voor. In Nederland is maar één (beschreven) geval van een patiënt met een infectie door deze bacterie bekend.
Een Anaplasmose is een ziekte als gevolg van een infectie door een Anaplasma-bacterie. HGA is de enige Anaplasmose die niet alleen bij dieren, maar ook bij mensen voorkomt.
Na een beet van een met Anaplasmose besmette teek nestelt de Anaplasma-bacterie zich in de witte bloedcellen van mens of dier. Via de bloedbaan circuleert de bacterie door het lichaam en bereikt daar diverse organen, zoals het beenmerg, de lymfeklieren, de milt en de lever. In die organen ontstaan dan ontstekingsreacties.
De incubatietijd van een Anaplasmose bedraagt minimaal vijf en maximaal zestig dagen.
Een Anaplasmose kenmerkt zich door een grieperig gevoel, koorts en soms ook zware hoofdpijn, spierpijn, gewrichtspijn en vermoeidheid. Na enkele dagen verdwijnen deze symptomen meestal vanzelf. Alleen in uitzonderlijke gevallen brengt Anaplasmose een erger ziekteverloop met zich mee, zoals bij patiënten met een ernstig verstoord immuunsysteem.
Bij een iets ernstiger ziekteverloop dan gemiddeld kunnen er functiestoornissen aan de nier en de lever optreden. Ook de bloedstolling en het centrale zenuwstelsel kunnen worden aangetast.
De eerste symptomen van een Anaplasmose lijken op die van een griep. Om vast te stellen dat er meer aan de hand is dan een onschuldige virusinfectie zoals griep, is het belangrijk om na te gaan of de patiënt is gebeten door een teek. Zo’n beet kan een aanwijzing zijn voor een Anaplasma-infectie, zeker in gebieden waar deze infectie veel voorkomt. Helaas kunnen de meeste mensen zich een beet niet herinneren. De huidreactie van een tekenbeet is bij de meeste mensen mild; daarom wordt zo’n beet vaak niet opgemerkt.
Er is altijd gedegen onderzoek nodig om vast te stellen of de klachten door een Anaplasmose of iets anders veroorzaakt worden. Soms is de Anaplasma-bacterie die HGA veroorzaakt (de Anaplasma phagocytophilum) zichtbaar in een bloeduitstrijkje. De diagnose HGA kan dan direct worden gesteld. Wanneer dat met een uitstrijkje niet lukt, zal er meer onderzoek volgen. Zoals onderzoek naar de aanwezigheid van antistoffen tegen HGA.
Een Anaplasma is een obligaat intracellulaire bacterie. Dit betekent dat hij zich verschuilt in de cellen van zijn gastheer. Hierdoor kan ons immuunsysteem de bacterie maar moeilijk bereiken en bestrijden. Om dezelfde reden werken ook niet alle antibiotica bij een Anaplasmose.
De standaardbehandeling voor zowel Anaplasmose als Ehrlichiose is de toediening van het antibioticum Doxycycline. Deze medicijnen kunnen oraal (in de vorm van een tablet of capsule) worden ingenomen. Patiënten met een Anaplasmose reageren meestal snel op dit antibioticum. Wanneer de patiënt ondanks de inname van Doxycycline na ongeveer drie dagen nog steeds koorts heeft, moet de diagnose Anaplasmose worden heroverwogen.
Veel patiënten met Anasplasmose genezen ook zonder behandeling. De klachten beperken zich dan meestal tot ‘grieperigheid’ en verdwijnen binnen enkele dagen.
De Dermacentor Reticulatus, de teek die de ziekte van Lyme overdraagt, heeft helaas meer pijlen op zijn boog. Wanneer deze teek de parasiet Babesia bij zich draagt, kan hij ook de ziekte Babesiose overdragen. Deze ziekte staat beter bekend als de tekenkoorts. Een infectie met Babesiose komt gelukkig nog maar weinig bij mensen voor, maar er zijn aanwijzingen dat de kans hierop toeneemt. Geef Babesiose geen kans. Voorkom de tekenkoorts door bij een natuurwandeling teekwerende kleding te dragen. Hierna treft u meer informatie over Babesiose aan.
De Babesia is een zogenoemde protozoa; een eencellig micro-organisme dat de rode bloedlichaampjes aanvalt en vernietigt. Babesia is een Malaria-achtige parasiet waarvan 70 soorten bestaan.
De teek die de Babesia overdraagt is de Dermacentor reticulatus, uit de lxodes-familie. Een infectie met Babesia na een tekenbeet komt bij mensen tot nu toe maar heel weinig voor. Dieren raken na een beet van deze teek veel vaker met Babesia geïnfecteerd. Zo krijgen schapen en runderen roodwaterkoorts (hemolytische anemie) als gevolg van een infectie met de Babesia microti. Ook honden vormen een specifieke risicogroep.
Vanaf 1957 wordt in de medische literatuur melding gemaakt van menselijke patiënten met een Babesia-infectie. Het betreft hier aanvankelijk mensen zonder milt, maar later ook honderden patiënten die hun milt nog wel hadden toen ze de infectie kregen. In totaal gaat het om enkele honderden gevallen in de Verenigde Staten en enkele tientallen patiënten in Europa. In Nederland zijn wel met Babesia besmette teken aangetroffen, maar nog geen mensen met een Babesia-infectie.
De kans op infectie door Babesia onder mensen neemt mogelijk toe, omdat de overbrengende teek ervan (de Dermator reticulatus) steeds vaker in Noord-Europa wordt waargenomen. Dit wordt in verband gebracht met de opwarming van de aarde en de klimaatverandering die hiermee samenhangt.
Een Babesiose is een infectie door een Babesia-protozoa. Deze bloedparasiet dringt de rode bloedcellen binnen om die vervolgens te vernietigen. Omdat de rode bloedcellen voor het transport van zuurstof in ons lichaam zorgen, kan een Babesiose de gezondheid van de patiënt flink bedreigen. Behalve Malaria-achtige klachten kan Babesiose hemolytische anemie veroorzaken. Dat is een ernstige vorm van bloedarmoede. De incubatietijd van Babesiose na een tekenbeet bedraagt een tot drie weken en soms zelfs zes weken. Na een bloedtransfusie is de incubatietijd negen weken.
De eerste symptomen van een Babesiose doen zich binnen twee tot vier weken na de tekenbeet voor. Bleke slijmvliezen kunnen dan wijzen op bloedarmoede als gevolg van de schade die de Babesia aan de rode bloedcellen aanricht. Een ander specifiek symptoom is bloed in de urine; de rode bloedcellen gaan kapot, de rode kleurstof (hemoglobine) komt vrij en kleurt de urine rood. Een Babesia-infectie veroorzaakt verder meestal een hoge koorts.
De symptomen die in een later stadium van de infectie optreden hangen af van de organen die beschadigd raken en het tijdstip en succes van de behandeling. Voor mensen zonder milt of met een verminderde weerstand als gevolg van een andere ziekte (of een stoornis aan het immuunsysteem) zijn de symptomen meestal ernstiger. Zij kunnen als gevolg van Babesiose overlijden.
Een Babesiose gaat gepaard met een groot aantal symptomen die ook bij andere infecties kunnen optreden, zoals:
uitputting
nachtzweten
koorts
rillingen
gewichtsverlies
misselijkheid
buikpijn
diarree
hoesten
kortademigheid
hoofdpijn
Bij een hond met een Babesia-infectie treden sloomheid, rood gekleurde urine, bleke slijmvliezen en koorts als meest kenmerkende symptomen op.
Omdat de genoemde symptomen bij zoveel andere (infectie)ziekten eveneens voorkomen, is een Babesiose bij een mens of dier niet gemakkelijk te diagnosticeren.
Bent u met uw hond een tijdje in een Zuid-Europees land geweest en vertoont hij of zij de meest kenmerkende symptomen van een Babesiose? Zoals bleke slijmvliezen en bloed in de urine? Houd dan ernstig rekening met een Babesiose.
Er is altijd gedegen onderzoek nodig om vast te stellen of de klachten door een Babesiose of iets anders veroorzaakt worden. Soms zijn de Babesia-parasieten zichtbaar in een bloeduitstrijkje. De diagnose Babesiose kan dan direct worden gesteld. Wanneer dat met een uitstrijkje niet lukt, zal er meer onderzoek volgen. Zoals onderzoek naar de aanwezigheid van antistoffen tegen Babesia.
Bij mensen die verder gezond zijn, is een behandeling na een Babesiose-infectie niet altijd nodig. Zij herstellen binnen twee tot drie weken volledig. Maar juist omdat Babesiose in Europa zo weinig voorkomt, zal een verdenking hiervan meestal leiden tot een snel en zorgvuldig geneeskundig ingrijpen.
Er zijn speciale geneesmiddelen tegen Babesiose op de markt. Een effectieve behandeling is bijvoorbeeld het gecombineerd gebruik van de medicijnen atovaquone en azithro-mycine. Chloroquine en andere anti-malariamiddelen zijn bij een Babesiose niet effectief.
Bij de diagnosis en behandeling van een Babesiose moet goed op een eventuele dubbelinfectie met andere ziekteverwekkers worden gelet, die teken met zich mee kunnen dragen. Denk hierbij aan een infectie met de bacterie Borrelia burgdorferi, die de ziekte van Lyme veroorzaakt.
Borrelia burgdorferi, de veroorzaker van de ziekte van Lyme, is slechts één van de vele schadelijke bacteriën die teken kunnen overdragen. Een tekenbeet kan ook een rickettsiose veroorzaken. Dat is een gemene infectie als gevolg van een bacterie uit de Rickettsia-groep. Voorbeelden van dergelijke infecties zijn vlektyfus en Q-koorts. Redenen genoeg dus om bij een natuurwandeling teekwerende kleding te dragen. Hierna treft u meer informatie aan over Ricketssia-bacteriën en de ziekten die zij kunnen veroorzaken.
Rickettsia is de verzamelnaam van een groep bacteriën die alleen in de cellen van een ander organisme kunnen leven. Om zich te vermenigvuldigen hebben deze bacteriën eveneens de cellen van een gastheer nodig. Voor sommige Rickettsia is de mens de belangrijkste gastheer. De meeste Rickettsia parasiteren echter op dieren. Vanuit deze dieren worden Rickettsia via onder andere de beten van teken, mijten, vlooien, luizen en ratten (de zogenoemde vectoren) op mensen overgebracht.
Elke Rickettsia-bacterie heeft een eigen gastheer en een eigen vector. Dit geldt overigens ook voor Ehrlichia, een groep bacteriën die sterk op de Rickettsia lijken en vergelijkbare ziekten veroorzaken.
Voorbeelden van specifieke Rickettsia-bacteriën zijn:
Rickettsia Felis
Rickettsia Japonica
Rickettsia Akari
Rickettsia Africae
Rickettsia Australis
Rickettsia Burnetii
Rickettsia Quintana
Rickettsia Massilae.
Een Rickettsiose is een infectie door een Rickettsia-bacterie. De term staat voor alle ziekten die zo’n infectie kan veroorzaken, ongeacht om welke Rickettsia-bacterie het gaat. De volgende ziekten zijn voorbeelden van een Rickettsiose:
(epidemische) vlektyfus
Rocky Mountain spotted fever
Brill-Zinsser
Fievre Boutonneuse.
Bij mensen infecteren Rickettsia-bacteriën de cellen aan de binnenkant van de kleine bloedvaten. Deze bloedvaten raken hierdoor verstopt of ontstoken. Ze kunnen ook gaan bloeden. Het bloed komt dan in het omliggende weefsel terecht. De plek van de infectie in het lichaam bepaalt de symptomen.
Alle Rickettsia-infecties hebben in het begin de volgende kenmerkende symptomen:
koorts
ernstige hoofdpijn
huiduitslag
een ziek gevoel.
In een later stadium kunnen ook de volgende symptomen ontstaan:
verwardheid
hoesten
ademhalingsproblemen
braken
diarree
Bij sommige patiënten wordt de milt of lever groter, functioneren de nieren niet meer en daalt de bloeddruk gevaarlijk. Wanneer een Rickettsiose niet tijdig wordt ontdekt en/of behandeld, kan deze de dood tot gevolg hebben.
De eerste symptomen van een Rickettsiose lijken op die van een griep. Om vast te stellen dat er meer aan de hand is dan een onschuldige virusinfectie zoals griep, is het belangrijk om na te gaan of de patiënt is gebeten door een vector van een Rickettsia-bacterie. Zoals een teek, mijt of vlooi. Zo’n beet kan een aanwijzing zijn voor een Rickettsia-infectie, zeker in gebieden waar deze infectie veel voorkomt. Helaas kunnen de meeste mensen zich een beet niet herinneren. Wanneer de patiënt huiduitslag krijgt, is dat ook een aanwijzing voor een Rickettsiose.
Er bestaat (nog) geen laboratoriumtest waarmee een Rickettsia-bacterie in het bloed snel en eenduidig kan worden geïdentificeerd. Op langdurig (bloed)onderzoek kan de patiënt niet wachten. De behandeling kan geen uitstel lijden en zal daarom op basis van een vermoedelijke diagnose van Rickettsiose moeten plaatsvinden.
De Rickettsia is een obligaat intracellulaire bacterie. Dit betekent dat hij zich verschuilt in de cellen van zijn gastheer. Hierdoor kan ons immuunsysteem de bacterie maar moeilijk bereiken en bestrijden. Om dezelfde reden werken ook niet alle antibiotica bij een Rickettsiose.
Een Rickettsiose kan het beste vroegtijdig worden behandeld met een van de volgende drie antibiotica:
tetracyline
doxycycline
chlooramfenicol
Deze antibiotica kunnen oraal worden ingenomen. Wanneer de patiënt zo ziek is dat orale toediening niet lukt, dan kunnen deze middelen intraveneus worden toegediend.
Na een behandeling met een van deze antibiotica zal de patiënt zich al snel beter gaan voelen en verdwijnt de koorts binnen drie dagen. De antibioticakuur duurt minimaal een week en langer wanneer de koorts daarna aanhoudt. Hoe later er met de behandeling wordt begonnen, hoe langzamer de verbetering intreedt en hoe langer de koorts aanhoudt.
Het achterwege laten van de behandeling of een te late start ervan kan voor een patiënt met Rickettsiose fatale gevolgen hebben.
Spotted fever is een voorbeeld van een Rickettsiose. Dat is een infectie die wordt veroorzaakt door een bacterie uit de Rickettsia-groep. Deze schadelijke bacterie kan door teken worden overgedragen. Redenen genoeg dus om bij een natuurwandeling teekwerende kleding te dragen. Hierna treft u meer informatie aan over spotted fever en de diagnose en behandeling van deze bacteriële infectie.
Rickettsia is de verzamelnaam van een groep bacteriën die alleen in de cellen van een ander organisme kunnen leven. Om zich te vermenigvuldigen hebben deze bacteriën eveneens de cellen van een gastheer nodig. Voor sommige Rickettsia is de mens de belangrijkste gastheer. De meeste Rickettsia parasiteren echter op dieren. Vanuit deze dieren worden Rickettsia via onder andere de beten van teken, mijten, vlooien, luizen en ratten (de zogenoemde vectoren) op mensen overgebracht.
Er bestaan verschillende soorten spotted fever die door een specifieke Rickettsia-bacterie worden veroorzaakt. Enkele voorbeelden, met tussen haakjes de bacterie uit de Rickettsiagroep als bijbehorende ziekteverwekker:
Rocky mountain spotted fever (R. rickettsii)
Mediterranean spotted fever (R. conorii)
Helvetica spotted fever (R. Helvetica)
Queensland tick typhus (R. australis).
In al deze vier varianten van spotted fever wordt de bacterie door een teek op mensen overgedragen.
Spotted fever is een infectie door een Rickettsia-bacterie en daarmee een voorbeeld van een Rickettsiose. Bij mensen infecteren Rickettsia-bacteriën de cellen aan de binnenkant van de kleine bloedvaten. Deze bloedvaten raken hierdoor verstopt of ontstoken. Ze kunnen ook gaan bloeden. Het bloed komt dan in het omliggende weefsel terecht. De plek van de infectie in het lichaam bepaalt de symptomen.
Spotted fever kondigt zich in het begin aan met dezelfde symptomen als alle andere Rickettsia-infecties:
koorts
ernstige hoofdpijn
huiduitslag
een ziek gevoel.
In een later stadium kunnen ook de volgende symptomen ontstaan:
verwardheid
hoesten
ademhalingsproblemen
braken
diarree
De specifieke symptomen van spotted fever kunnen per soort van deze Rickettsiose verschillen. Als voorbeeld noemen we de symptomen van de Rocky Mountain spotted fever:
koorts
huiduitslag
hoofdpijn
misselijkheid
braken
buikpijn
spierpijn
verminderde eetlust
oogontsteking
Deze spotted fever kan zeer ernstig verlopen en komt voornamelijk voor in Noord-Amerika. De meeste symptomen komen overeen met die van andere Rickettsiose-infecties. Maar deze infectieziekte is wel een ernstige variant. Patiënten met Rocky Mountain spotted fever moeten meestal in een ziekenhuis worden opgenomen. Ondanks behandeling overlijdt drie tot vijf procent van de patiënten. Ook kan deze ziekte gepaard gaan met de volgende complicaties:
hersenontsteking
longontsteking
hartfalen
nierfalen
afsterven van vingers en/of tenen.
De eerste symptomen van een spotted fever lijken op die van een griep. Om vast te stellen dat er meer aan de hand is dan een onschuldige virusinfectie zoals griep, is het belangrijk om na te gaan of de patiënt is gebeten door een vector van een Rickettsia-bacterie. Zoals een teek, mijt of vlooi. Zo’n beet kan een aanwijzing zijn voor een Rickettsia-infectie, zeker in gebieden waar deze infectie veel voorkomt. Helaas kunnen de meeste mensen zich een beet niet herinneren. Wanneer de patiënt huiduitslag krijgt, is dat ook een aanwijzing voor een Rickettsiose. Nader onderzoek moet dan uitwijzen of er inderdaad sprake is van een Rickettsiose (zoals spotted fever) en zo ja, om welke bacterie het gaat.
Er bestaat (nog) geen laboratoriumtest waarmee een Rickettsia-bacterie die spotted fever veroorzaakt in het bloed snel en eenduidig kan worden geïdentificeerd. Op langdurig (bloed)onderzoek kan de patiënt niet wachten. De behandeling kan geen uitstel lijden en zal daarom op basis van een vermoedelijke diagnose van spotted fever moeten plaatsvinden.
Bij bloedonderzoek kunnen wel antistoffen tegen de R. rickettsii-bacterie worden aangetroffen; dat is de bacterie die Rocky Mountain spotted fever veroorzaakt. Deze bacterie kan ook worden aangetoond in microscopisch huidonderzoek.
Hoe wordt spotted fever behandeld?
Een Rickettsia zoals een spotted fever is een obligaat intracellulaire bacterie. Dit betekent dat hij zich verschuilt in de cellen van zijn gastheer. Hierdoor kan ons immuunsysteem de bacterie maar moeilijk bereiken en bestrijden. Om dezelfde reden werken ook niet alle antibiotica bij een spotted fever.
Een Rickettsiose kan het beste vroegtijdig worden behandeld met een van de volgende drie antibiotica:
tetracyline
doxycycline
chlooramfenicol
Deze antibiotica kunnen oraal worden ingenomen. Wanneer de patiënt zo ziek is dat orale toediening niet lukt, dan kunnen deze middelen intraveneus worden toegediend.
Na een behandeling met een van deze antibiotica zal de patiënt zich al snel beter gaan voelen en verdwijnt de koorts binnen drie dagen. De antibioticakuur duurt minimaal een week en langer wanneer de koorts daarna aanhoudt. Hoe later er met de behandeling wordt begonnen, hoe langzamer de verbetering intreedt en hoe langer de koorts aanhoudt.
Het achterwege laten van de behandeling of een te late start ervan kan voor een patiënt met Rickettsiose fatale gevolgen hebben.
